پرونده ی پاپ استارها - I

تاثیر خواننده­ های لس ­آنجلسی بر خواننده­ های داخلی

 

همه­ چیز از گور آن ­ها بلند می ­شود

 

س.ع.ی.د

 

همه ی آتش ­ها از گور خواننده ­های لس ­آنجلسی بلند می ­شود. همان ­هایی که زمانی صنعت موسیقی ما را در دست داشتند و هر سازی که می­ زدند، مخاطب را می ­رقصاند. انقلاب پنجاه­ و هفت که شد، همه­ شان از ایران کوچ کردند و رفتند آن ­ور آب­... البته موسیقی را هم با خودشان بردند تا مخاطبان هم ­چنان پی گیرشان باشند و از راه دور دنبال ­شان کنند. از موسیقی سنتی _ موسیقی سنتی در ایران، زیرِ سایه سانسور و سخت­ گیری قرار نگرفت و تمام بزرگان­ این هنر ایرانی، همین­ جا زدند و خواندند و... _ خودمان که بگذریم؛ چیزی به اسم موسیقی پاپ در ایران _ بعد از انقلاب _ وجود نداشت و همه­ چیز از آن­ ور آب،­ صاف می ­آمد این ­ور و مردم با هزار مصیبت، کاست­ ها را گیر می ­آوردند و حال­ اش را می ­بردند. ناگفته نماند که چند نفری هم از بین خواننده ­گان، هیچ­ وقت کشورشان را ترک نکردند _ فریدون فروغی سال ­ها منتظر مجوز ماند و اخرش دغ­ مرگ شد و مرد _ اما، هیچ ­وقت هم اجازه ادامه کار به­ شان داده نشد... هره چقدر که از روز­های انقلاب می ­گذشت، اختلاف خواننده ­هایی که از ایران رفته بودند با دولت­مردان، بیشتر ­­شد و با گذشت سال ­ها هر کدام از خواننده­ ها در قامت یک معترضِ سیاسیِ تمام عیار، ظاهر شدند. تا جایی که توی کنسرت­ های­شان بیانه صادر می­ کردند، حرف­های سیاسی می­ زدند و حتی آرزوی برگشت به ایران و اجرای زنده در کنار میدان آزادی را هم، مطرح کردند.

سال ­ها به همین منوال گذشت و هم­ چنان موسیقی پاپ، خط قرمزی بود برای کسانی که آن را ابتذال می­ دانستند و رفتن به سمت ­اش را حرام... در اویل دهه هفتاد، کم ­کم چهره‌هایی مثل عباس بهادری (با آهنگی مثل «گل می‌روید به باغ»)، بیژن خاوری (با آهنگ «یاد تو در دل من توفان به پا می­کنه») و حسن همایون­ فال (با آهنگ «آی نسیم سحری»)، وارد عرصه موسیقی شدند و در دوره اصلاحات بود که چراغ سبز به پاپ ­استارها نشان داده شد و سر و کله خواننده­های جوانی مثل خشایار اعتمادی، سعید شهروز و شادمهر عقیلی، پیدا شد و... از این ­جا بود که مسائلی مثل تهاجم فرهنگی، موسیقی وارداتی، جنجال بر سر مجوز، پاپ­ استارهای ممنوع­ الکار، تقلید صدای آن­ طرفی­ ها و ابتذال، مطرح شد و شاید تا به امروز هم _ البته با کمی نرمش _ ادامه داشته است. در این گزارش به برخی از این معظلات و چالش ­ها _ به خصوص تقلید از خوانندهای لس ­آنجلسی _، اشاره می­ کنیم.

 

شروع ماجرا

اگر چه استقبال مخاطب از پاپ ­استارهای داخلی به اندازه آن ­طرفی ­ها نبود و مردم ه م­چنان لس­آنجلسی را بیشتر تحویل می­ گرفتند و اولویت اول­ شان صدای آن­ ها بود اما، سیل خواننده ­های جوان و با انگیزه در بازارِ موسیقیِ داخل، جاری شده بود و هیچ­ کس هم جلودارش نبود. دولت که در ابتدا برای مقابله با تهاجم فرهنگی و آثار وارداتی، میدان را برای خواننده­ های داخلی باز گذاشته بود، حالا با چالشی اساسی پیشِ ­رو بود و با سانسور و سخت­گیری ­های فراوان سعی در کنترل وضعیت داشت.

سیاست پاک کردن مسئله

امروزه هرکس، هرچیزی که دلش­ می ­خواهد، می­ خواند و در فضای مجازی منتشر می ­کند. فحش می ­دهد، فالش می ­خواند، غلط ساز می ­زند و هیچ­ کس هم نمی­ تواند ممنوع­ الکارش کند. زیرزمین هم که دوران اش به سر آمده برخی از همین آدم ­ها روی عرشه ناوهای نظامی هم می­روند و می­ خوانند. برگردیم به همان دهه هفتاد؛ شادمهر عقیلی به عنوان اولین پاپ ­استاری که در همان سال ­ها، ممنوع ­الکار شد و پس از مدتی هم از ایران رفت و به جمع خواننده ­های لس­آنجلسی پیوست، اولین ­شان بود. البته این مثال در مورد خواننده داخلی است و در مورد آن­­طرفی­ ها هم، کسانی بودند که از همان ابتدا درخواست برگشت به ایران و خواندن برای مردم­شان را داشتند. به نظر می ­رسد که اگر از روز اول، نرمش بیشتری در قبال این مسئله _ از سوی مقامات مسئول _ صورت می ­گرفت، حال بسیاری از این خواننده­ گان _ کسانی که امروز در صف مخالفان درجه یک سیاست­ های ایران هستند _ کار خودشان را می ­کردند و قضیه آن­قدر بیخ پیدا نمی ­کرد. شاید هم از مد افتاده بودند و کسی دیگر کارهای ­شان را نمی ­شنید­.­ باید قبول کنیم که سیاست پاک کردن مسئله در این مورد جواب نداده است.

بدل­ سازی از خواننده­گان در دسترس

از آن­ جایی که ما می ­خواهیم به هر ضرب و زوری که شده، همه­ چیز داشته باشیم، از هر چیزی بدل ­سازی می ­کنیم.از سریال ­های خارجی کپی­ برداری می ­کنیم... «شام ایرانی» توی سوپر مارکت ­های­ مان می ­فروشیم... برنامه­ های خبری را به سبک همان شبکه­ هایی که دشمن می­ نامیم ­­شان، اجرا می­ کنیم و از همه بدتر، خواننده­ بدل را روانه آنتن می­ کنیم تا مثل کسانی بخواند که سال ­های سال برای گرفتن مجوز زجر کشیدند و موفق نشدند که نشدند... چند سالی ست که بعضی از خواننده ­های داخلی توی برنامه­ های زنده تلویزیونی اَدای آن ­طرفی ­ها را در می­ آورند. متاسفانه به تازه گی هم جوانی در رادیو ادای فرهاد مهراد _ البته در همان بیت دوم شعر، خودش را لو می ­دهد _ را در می ­آورد. اصرار به داشتن بدلی از چیزها و کسانی که اصل­ شان در دسترس است و می­ توان ازشان استفاده کرد و به ­شان فرصت داد، یکی دیگر از سیاست ­های غلطی است که تا به امروز، به ضررمان تمام شده است.

کپی برابر اصل

آن ­روزهایی که از همه­ جا خواننده می­ بارید و توی هر زیرزمینی، اعضای گروهی مشغول ساز زدن، بودند و تمام شبکه ­های تلویزیونی و سایت ­های اینترنتی در اختیار خواننده­ گان بود؛ عده­ای با تقلید از صدای خواننده ­گان مشهور، اسم در کردند. این حربه، انصافن در آن زمان خوب هم جواب می ­داد و مردم با شور و هیجان از خواننده­ای تعریف می­ کردند که چه استادانه صدای فلانی را در­می ­آورد! چند تن از همین خواننده ­ها، کاست هم بیرون دادند و از تقلید کردن صدای­ خواننده­ های لس­ آنجلسی به طور رسمی پرده ­برداری کردند. البته تقلید از صدای دیگران، حُسن ­هایی هم داشت که خواننده تقلیدکار به خوبی از آن آگاه بود و می ­دانست که با این کار مستقیم حس نوستالژی مخاطب _ مخاطب مادر مرده­ که از بچه ­گی با صدای خواننده اصلی، خاطره­ های زیادی داشته است _ را نشانه رفته است. از طرفی هم، فرد تقلیدکار با خواننده مورد نظر مقایسه می ­شد و خود این مسئله به الکی معروف شدن ­اش، کمک زیادی می­ کرد. ناگفته نماند که هیچ خواننده­ای نتوانسته از تقلید صدای دیگران به جایگاه قابلی دست یابد و خیلی زود از جایگاه جعلی ­اش، پایین کشیده شده و هرگز جایی در دل و ذهن مخاطب، باز نکرده است.